Maria Janion

|commons = Category:Maria Janion |wikicytaty = Maria Janion |www = |honoriscausa data1 = 1994 |honoriscausa uczelnia1 = Uniwersytet Gdański |jednostka2 nazwa = Uniwersytet Gdański |jednostka2 typ = uczelnia |jednostka3 typ = instytut |jednostka3 nazwa = Instytut Badań Literackich PAN }} Maria Teresa Janion (ur. 24 grudnia 1926 w Mońkach, zm. 23 sierpnia 2020 w Warszawie) – polska historyczka literatury, idei i wyobraźni oraz krytyczka literacka specjalizująca się w historii polskiego i europejskiego romantyzmu, profesor nauk humanistycznych, członkini Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego.

Badaczka polskiej kultury XIX i XX wieku. Autorka ponad dwudziestu książek o zasadniczym znaczeniu dla refleksji o polskiej tożsamości, a także kilkuset studiów, artykułów, szkiców i recenzji. Krytyczka polskich mitów narodowych, polskiego kultu wojny, żołnierza, bohaterstwa, militarnych zrywów, martyrologii. Feministka, filozofka, krytyczka rasizmu, antysemityzmu, homofobii i mizoginii.

Zawodowo związana m.in. z Instytutem Badań Literackich PAN, Uniwersytetem Gdańskim i Uniwersytetem Warszawskim. Nauczycielka akademicka. Promotorka w dwudziestu przewodach doktorskich.

W latach 1968–1978 redaktorka naczelna komitetu redakcyjnego serii ''Historia i Teoria Literatury. Studia'' Instytutu Badań Literackich. Edytorka wydań poezji polskiej oraz dramatu ''Nie-Boska komedia'' dla Biblioteki Narodowej, redaktorka serii wydawniczych, m.in. ''Transgresje'' i ''Obraz Literatury Polskiej''. Od 1978 redaktorka wielotomowej ''Biblioteki romantycznej''.

W czasie II wojny światowej działaczka podziemnego Związku Harcerstwa Polskiego. Od lat 70. działaczka opozycji demokratycznej w PRL. Współzałożycielka niezależnego Towarzystwa Kursów Naukowych. W okresie sierpnia 1980 sygnatariuszka listu 64 intelektualistek i intelektualistów popierającego strajki, apelującego o działania „bez rozlewu krwi”. W 1981 prelegentka na Kongresie Kultury Polskiej, którego obrady przerwało wprowadzenie stanu wojennego. W 1982 w ramach represji politycznych zwolniona z Uniwersytetu Gdańskiego (przywrócona w 1983).

W latach 2000–2004 przewodnicząca jury Nagrody Literackiej Nike. W 2007 finalistka tej nagrody za książkę ''Niesamowita Słowiańszczyzna: fantazmaty literatury''. Źródło: Wikipedia